Za nami piąta edycja ogólnopolskiego konkursu wiedzy „20 spojrzeń na …”, poświęcona Igorowi Strawińskiemu. Archidiecezjalna Szkoła Muzyczna II st. im. ks. Kard. Franciszka Macharskiego w Krakowie uhonorowała w ten sposób 50. rocznicę śmierci kompozytora. Do konkursu, który odbył się 22 maja 2021 w trybie zdalnym, zgłosiła się rekordowa spośród wszystkich dotychczasowych edycji liczba uczestników. Zmaganiom finalistów przysłuchiwała się sama prof. dr hab. Alicja Jarzębska, autorka książki „Strawiński. Myśli i muzyka” oraz poświęconego kompozytorowi hasła w Encyklopedii PWM. Ale to nie koniec zaskoczeń!

„20 spojrzeń na …” zaplanowano jako ogólnopolski cykl konkursów wiedzy o życiu i twórczości wybranego kompozytora, którego jubileusz (rocznica urodzin lub śmierci) wypada w danym roku. Cykl o tej atrakcyjnej formule stawia sobie za zadanie m.in. oswajanie uczniów z muzyką XX wieku – większość odsłon cyklu poświęcono kompozytorom tego stulecia. W literaturze konkursu znajdują się zwykle 2 lektury oraz wybór 20 utworów – „spojrzeń” na twórczość danego kompozytora (od „20 spojrzeń na Dzieciątko Jezus” Oliviera Messiaena, któremu została poświęcona pierwsza edycja).

Do tegorocznej odsłony zgłosiło się 47 uczestników z 22 szkół muzycznych II stopnia z całej Polski. Kto zarzucił Strawińskiemu, że „samozwańczy ład” w jego muzyce „jest tylko maską chaosu”? Do którego dzieła Strawińskiego dekoracje i kostiumy zaprojektował Pablo Picasso? Ideały którego z greckich bogów powinna zdaniem Strawińskiego wyrażać muzyka? Poznawanie życia, twórczości i myśli rosyjskiego kompozytora o polskim pochodzeniu wypełniło ostatnie miesiące przygotowań ambitnej, otwartej na wyzwania młodzieży. Po raz pierwszy w historii konkursu wszyscy laureaci nagród głównych zostali przygotowani przez tego samego nauczyciela – profesor Joannę Krzyżak z Zespołu Szkół Muzycznych w Gdańsku-Wrzeszczu. Spróbujmy zgłębić fenomen zwycięskiej drużyny.

◆

Antonina Gajewska – harcerka, pianistka, uczennica klasy o profilu matematyczno-fizycznym. Cieszy się, że konkurs odbył się w formule online, co pozwoliło jej uniknąć stresującej atmosfery, jaka zwykle panuje na tego typu wydarzeniach. Co szczególnie zachwyciło ją w kompozycjach Strawińskiego? Zwróciłam uwagę na to, że różne etapy twórczości Strawińskiego są tak zróżnicowane. To niesamowite, ktoś niewtajemniczony mógłby nie wpaść na to, że to są dzieła jednego kompozytora! Zaciekawiło mnie też jego matematyczne podejście do muzyki, matematyczna konstrukcja jego utworów. Przyznam, że pierwszy raz dokładniej zagłębiłam się w twórczość XX-wieczną, ale na pewno nie ostatni! – deklaruje laureatka III nagrody.

Karol Snopek – były adept łyżwiarstwa synchronicznego, który dla muzyki ograniczył swoją pasję do amatorskich treningów solistycznych. Drużynowym duchem cieszył się jednak podczas przygotowań do „20 spojrzeń”. Pomysłem mojej Pani Profesor było, abyśmy odpytywali siebie nawzajem. Dzięki temu szykowaliśmy się na ten konkurs jako drużyna, nie było między nami atmosfery współzawodnictwa. Nie próbowaliśmy się wzajemnie prześcigać, ale ulepszać – zdradza Karol. A co laureata II nagrody, który marzy o studiach na Akademii Muzycznej w Krakowie w klasie fletu, fascynuje w Strawińskim? Podziwiam go jako potężnego filozofa muzyki XX wieku. To inteligentny człowiek, który pomimo braku akademickiego wyższego wykształcenia muzycznego miał ogromną wiedzę i mnóstwo oryginalnych poglądów, nie tylko na kwestie muzyczne, ale i egzystencjalne. Imponuje mi też równowaga, jaka płynie z jego muzyki – silnie oddziałuje zarówno na umysł, jak i zmysły!

Gabriel Janzen ma już na swoim koncie m.in. drugie miejsce w Makroregionalnym konkursie monograficznym o Stanisławie Moniuszce w Olsztynie. W tym roku szkolnym zabrakło mu jednego punktu, by przejść do kolejnego etapu olimpiady z historii muzyki. Dzięki temu miał jednak więcej czasu, by przygotować się do konkursu o Strawińskim i we wspaniałym stylu zdobyć I nagrodę. Strawiński to dla mnie niezwykły obywatel świata, wspaniale łączący wpływy rosyjskie z zachodnioeuropejskimi. W jego muzyce zwróciłem uwagę na wyważenie pomiędzy elementami nowatorskimi i tradycyjnymi, i na to, że tak silnie cenił sobie sztukę kontrapunktu. Bardzo spodobała mi się też jego idea piękna i kompozytora jako rzemieślnika! – zachwyca się zwycięzca. Kto wie, może i Gabriel podąży śladami Igora Strawińskiego. Rozważa bowiem studia kompozycji, ale w grę wchodzi też klarnet czy… chemia, zgodnie z profilem jego licealnej klasy. Ma jeszcze rok na podjęcie decyzji.

◆

Cała trójka laureatów podkreślała znaczenie cotygodniowych, poświęconych Strawińskiemu regularnych spotkań na komunikatorze, jakie w czasie edukacji zdalnej organizowała dla nich profesor Joanna Krzyżak. To zapewne jeden z tajników sukcesu, którego serdecznie gratulujemy – Pani Profesor w 20. rok pracy nauczycielskiej, a laureatom w ich już trwającej profesjonalnej edukacji muzycznej! Chylimy czoła także przed wyróżnionymi (szczegółowa lista poniżej), ale i przed wszystkimi uczniami, którzy podjęli sam wysiłek przygotowań do konkursu. Ich nauczyciele z pewnością wezmą to pod uwagę w zbliżającym się podsumowaniu roku szkolnego, choć to przecież nie jedyna korzyść z udziału w „20 spojrzeniach”!

Jeśli wypowiedzi laureatów zachęciły Państwa, by sięgnąć do twórczości Strawińskiego, przyjrzyjmy się na koniec wynikom konkursowej ankiety. Uczestnicy byli w niej pytani o swój ulubiony utwór rosyjskiego kompozytora. Najwięcej głosów zdobyła suita z baletu Ognisty ptak. Zaraz po niej – Pulcinella oraz Święto wiosny. Szczególną uwagę uczestników zwróciło też m.in. Tango na fortepian oraz Koncert hebanowy na klarnet i jazz-band. A jaki byłby Państwa wybór?

WYNIKI KONKURSU
I nagroda:

• Gabriel JANZEN, uczeń Zespołu Szkół Muzycznych w Gdańsku-Wrzeszczu (Szkoła Muzyczna II st. im. F. Chopina)
  Przygotowanie: mgr Joanna Krzyżak

II nagroda:

• Karol SNOPEK, uczeń Zespołu Szkół Muzycznych w Gdańsku-Wrzeszczu (Szkoła Muzyczna II st. im. F. Chopina)
  Przygotowanie: mgr Joanna Krzyżak

III nagroda:

• Antonina GAJEWSKA, uczennica Zespołu Szkół Muzycznych w Gdańsku-Wrzeszczu (Szkoła Muzyczna II st. im. F. Chopina)
  Przygotowanie: mgr Joanna Krzyżak

Wyróżnienia:

• Zuzanna KICZKA, uczennica Państwowej Ogólnokształcącej Szkoły Muzycznej II st. im. K. Szymanowskiego w Katowicach
  Przygotowanie: mgr Dorota Bywalec
• Melania ŁYCZKOWSKA, uczennica Państwowej Szkoły Muzycznej I i II st. im. J. Zarębskiego w Inowrocławiu
  Przygotowanie: dr hab. Marcin Kopczyński
• Alicja RYDEL, uczennica Zespołu Szkół Muzycznych w Gdańsku-Wrzeszczu (Szkoła Muzyczna II st. im. F. Chopina)
  Przygotowanie: mgr Joanna Krzyżak
• Hanna WIERZYCKA, uczennica Zespołu Państwowych Szkół Muzycznych w Żorach.
  Przygotowanie: mgr Katarzyna Jarzyna.

JURY

• prof. dr hab. Wiesław Delimat (Uniwersytet Papieski Jana Pawła II, Dyrektor ASM w Krakowie) – przewodniczący
• prof. dr hab. Stanisław Krawczyński (Akademia Muzyczna im. Krzysztofa Pendereckiego w Krakowie)
• prof. dr hab. Aleksandra Paszek-Trefon (Akademia Muzyczna im. Karola Szymanowskiego w Katowicach)
• dr Marek Dolewka – sekretarz jury i autor pytań.

◆

Konkurs został objęty honorowym patronatem Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Konsulatu Generalnego Federacji Rosyjskiej w Krakowie. Nagrody dla uczestników przekazał Dyrektor ASM w Krakowie prof. dr hab. Wiesław Delimat, Konsul Generalny Federacji Rosyjskiej w Krakowie Pan Sergei Linevich oraz prof. dr hab. Alicja Jarzębska, emerytowany profesor zwyczajny Instytutu Muzykologii UJ.